auteursrecht

Auteursrecht is het recht van de maker van bijvoorbeeld een muzikale compositie of de tekst van een liedje. Om precies te zijn, bepaalt artikel 1 van de Auteurswet (“AW“) dat het auteursrecht, het uitsluitend recht is van de maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van zijn of haar rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen (ofwel: te exploiteren), behoudens de beperkingen die bij de wet zijn gesteld.

Wie is de maker?

De maker is degene die een eigen, creatieve, originele, scheppende en substantiële bijdrage heeft geleverd aan de totstandkoming van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst. Het werk mag niet zo voor de hand liggend zijn dat iemand anders ook zomaar tot hetzelfde werk had kunnen komen. Verder moet het werk voldoende uitgewerkt zijn. Een niet-uitgewerkt idee is geen werk in de zin van de Auteurswet en geniet dus geen bescherming op grond van die wet.

Er kan ook sprake zijn van gezamenlijk makerschap. Daarvan is sprake als de inspanningen en het resultaat niet echt goed te delen zijn. Als je bijvoorbeeld in een studio hebt samengewerkt met een andere componist of tekstschrijver, dan heeft ieder een eigen recht op het afzonderlijke werk, maar als maker wordt toch degene aangemerkt die de leiding en het toezicht had over de totstandkoming van het gehele werk. De precieze formulering van deze bepaling staat in artikel 5 Aw.

In sommige gevallen wordt een andere partij dan de feitelijke maker, als maker in de zin van de Auteurswet aangeduid. Dit gebeurt bijvoorbeeld in de situatie die staat omschreven in artikel 7 Aw: als een werk in dienstverband is gemaakt (dus: voor of bij een werkgever) en het dienstverband strekt mede tot het creëren van “werken” (tenzij hier schriftelijk andere afspraken over zijn gemaakt). Een ander voorbeeld waarbij niet de feitelijke maker als maker wordt gezien, is als bijvoorbeeld een bedrijf een foto online zet zonder naamsvermelding van de echte maker van de foto. Het bedrijf dat de foto openbaar heeft gemaakt, wordt dan als maker gezien (tenzij het tegendeel bewezen wordt). Dit is geregeld in artikel 4 Aw.

Wat is een werk in de zin van de Auteurswet?

Artikel 10 Aw bepaalt dat onder “werken van letterkunde, wetenschap of kunst” wordt verstaan:

1. boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en andere geschriften;
2. tooneelwerken en dramatisch-muzikale werken;
3. mondelinge voordrachten;
4. choreografische werken en pantomimes;
5. muziekwerken met of zonder woorden;
6. teeken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere plaatwerken;
7. aardrijkskundige kaarten;
8. ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot bouwkunde, de aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen;
9. fotografische werken;
10. filmwerken;
11. werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van nijverheid;
12. computerprogramma’s en het voorbereidend materiaal;

en in het algemeen ieder voortbrengsel op het gebied van letterkunde, wetenschap of kunst, op welke wijze of in welken vorm het ook tot uitdrukking zij gebracht.

Een best ruime bepaling dus. En nee, ik heb “tooneelwerken” en “teeken-” niet fout gespeld, de wet komt uit 1912, in case you might wonder.

PRAKTIJKVRAAG: Zijn remixen beschermd op grond van auteursrecht?

Lid 2 van artikel 10 Aw bepaalt ook nog iets interessants: “Verveelvoudigingen in gewijzigde vorm van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, zoals vertalingen, muziekschikkingen, verfilmingen en andere bewerkingen, zomede verzamelingen van verschillende werken, worden, onverminderd het auteursrecht op het oorspronkelijke werk, als zelfstandige werken beschermd.”

Als een remix zelf ook weer voldoet aan de toets of iets een werk is (eigen oorspronkelijk karakter met persoonlijk stempel van de maker, voortvloeiend uit menselijke arbeid en creatieve keuzes), dan is dus die remix ook beschermd. Voor het maken en exploiteren van een remix heb je wel toestemming nodig van de maker van het oorspronkelijke werk!

PRAKTIJKVRAAG: Zijn compilaties auteursrechtelijk beschermd?

Muziekuitgevers / publishers

Wat is naburig recht?

Nauw verbonden met het auteursrecht, zijn de naburige rechten. Naburige rechten beschermen de uitvoerend kunstenaar en degene die een uitvoering (van een auteursrechtelijk beschermd werk) opneemt, met als doel dit te exploiteren. Zoals gezegd, moet je bij naburig recht aan platenlabels en aan Sena denken.

Auteursrecht in het buitenland

In het buitenland kunnen andere regels gelden voor auteursrecht. Zo is in Duitsland, Frankrijk, Italië en Oostenrijk het uitgangspunt dat de werknemer in beginsel aanspraak maakt op het auteursrechten en zo moet je in Amerika auteursrecht wél registeren.