Artiestenovereenkomst niet vernietigbaar – niet zo Flex voor Ronnie

Rapper Ronnie Flex spande een rechtszaak aan tegen zijn platenlabel; het hiphop-imperium Top Notch. De Amsterdamse rechtbank oordeelde in het nadeel van de rapper. Ronell Langston Plasschaert, zoals de rapper in het echt heet, ging twee keer nat: de rechter vond zijn artiestenovereenkomst niet vernietigbaar en oordeelde dat hij ook geen mastereigenaar is van zijn tracks.

De zaak toont een aantal overeenkomsten met het gevecht tussen dj Martin Garrix en zijn voormalige platenlabel Spinnin’ Records, maar ook een belangrijk verschil met die zaak. Garrix won en Flex verloor de strijd om de masters van zijn muziek. Hoe komt dat precies?

Waar gaat de zaak over?

Kort gezegd, wil Ronnie Flex van zijn contract af en wil hij dat de rechter erkent dat hij de rechten op zijn masters heeft.

Flex gebruikt daarvoor de route van “vernietiging” en voor het geval de rechter daar niet in meegaat, de route van “ontbinding“. Deze twee routes zijn een manier om een overeenkomst te beëindigen. Beëindigen moet je dan ook zien als een soort verzamelterm voor de manieren waarop een overeenkomst tot een einde kan komen. Omdat het volgen van die routes nogal nauw komt en er verschillende eisen aan worden gesteld, waarschuw ik daar altijd maar even voor. Bezint eer ge begint.

Hij vindt daarnaast dat hij het initiatief en de verantwoordelijkheid heeft gedragen voor de totstandkoming van de opnamen van zijn tracks. Dat betekent dat hij vindt dat hij de “fonogrammenproducent” ofwel, de mastereigenaar is.

Vernietigen van een artiestencontract

Een overeenkomst kan worden vernietigd als er sprake is van dwaling, bedrog, bedreiging of misbruik van omstandigheden. Een overeenkomst kan worden ontbonden als er sprake is van een tekortkoming in de nakoming van verplichtingen. Dit wordt ook wel wanprestatie genoemd.

Dwaling, misbruik van omstandigheden en ontbreken wilsovereenstemming

Het belangrijkste argument van de rapper was dat hij in 2012 niet heeft kunnen beoordelen wat hij tekende en dat hij niet begreep waarvoor hij tekende. Hij was toen 20 en had vmbo-kader afgerond. Hij vond daarnaast dat de overeenkomst kleine lettertjes had. Ik weet niet hoeveel puntjes ik hier kon zetten zonder op dit laatste punt sarcastisch over te komen, maar ik denk dat het met eentje wel lukt. Hij was weliswaar geholpen door zijn manager met de artiestenovereenkomst, maar die had daar niet echt kennis van.

Dat is al een belangrijk verschil met de zaak van dj Martin Garrix tegen Spinnin’ Records. Martijn Garritsen, zoals de dj in het echt heet, werd bijgestaan door een zeer ervaren jurist van Universal, een muziekadvocaat en zijn vader.

Onredelijke afspraken in exclusieve artiestenovereenkomst

Ronnie vindt de afspraken die hij met Top Notch heeft gemaakt onredelijk. En ja, in mijn ervaring kunnen die afspraken best onredelijk zijn en is er flink wat onderhandelingskracht voor nodig om dat enigszins recht te trekken. De rechter vindt alleen niet dat – als zou dat zo zijn – dat er daarom sprake is van het ontbreken van de wil om de overeenkomst met Top Notch aan te gaan. Daarnaast kan dat argument ook niet tot vernietiging van de artiestenovereenkomst leiden. Specifiek wordt benoemd:

“De leeftijd en opleiding van [eiser] brachten geen verruiming van de mededelingsplicht mee.“

Rechtsoverweging 4.3

Het beroep op dwaling en misbruik van omstandigheden wordt verworpen. Er was geen bewijs dat de rapper een “verkeerde voorstelling van zaken” had bij het aangaan van de overeenkomst.

De advocaat van Ronnie Flex heeft het daarna nog geprobeerd over de boeg van de “zorgplicht”. Maar, et schenden van een zorgplicht (als daar al sprake van zou zijn) kan alleen leiden tot een toerekenbare tekortkoming (en bij de aanwezigheid daarvan, tot ontbinding), maar is geen grond voor dwaling of misbruik van omstandigheden. Ik benadruk dit om het belang van de verschillende “routes” nog eens te onderstrepen.

Redelijkheid en billijkheid

“Mogelijk heeft [eiser] – achteraf gezien – spijt van wat hij is overeengekomen, maar dat rechtvaardigt geen beroep op het ontbreken van wilsovereenstemming bij het aangaan van de Overeenkomst.“

Rechtsoverweging 4.8

Ok, dus spijt telt niet. Nog een reden om vooraf te checken wat er in een contract staat en of je dit wel echt wil tekenen.

Maar als label geldt ook; als je het qua “waterdicht” maken van een contract écht te bont maakt, of juist bagatelliseert of de situatie anders beschrijft dan dat in het contract staat, dan zijn dat argumenten voor een artiest om eronderuit te piepen.

De rechter toetst vervolgens nog de argumenten dat de overeenkomst voor een onredelijk lange of onvoldoende bepaalde termijn (= mag niet) en of er dingen in de overeenkomst staan die, gelet op de aard en inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de overeenkomst tot stand is gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen of de overige omstandigheden van het geval, voor de maker onredelijk bezwarend is, vernietigbaar zijn. Maar ook daarvan is geen sprake. Als je van de hoed en de rand wil weten, lees dan hier rechtsoverweging 4.11 en verder.

Ex tunc toets

Wat verder nog wel van belang is, is dat er wordt gekeken naar het toetsmoment van onredelijkheid. Ofwel; waren die afspraken destijds ook onredelijk. Dit wordt in het Latijn ‘ex tunc’ genoemd. Ezelsbruggetje: tunc = toen. Ik leg in dit artikel uit wat die toets precies inhoudt.

Sluwe / slimme move van Top Notch (maar ook een eerlijke)

De rechter weegt nog wel mee dat Top Notch, met terugwerkende kracht, de deal van Ronnie Flex heeft aangepast, in het voordeel van de rapper. Zo zie je, soms is het beter om water bij de wijn te doen, dan voet bij stuk te houden. Altijd het onderste uit de kan willen halen, kan tegen je gaan werken.

Het vonnis van Rechtbank Amsterdam geeft verder wel een aardig inzicht in wat voor deal Plasschaert heeft getekend: 50% van sponsor- en merchandise-activiteiten en 10% van de bruto inkomsten uit non recording activities waren voor Top Notch. Of dat procured of niet is, zegt het vonnis niet.

De Algemene Bepalingen van Top Notch

De rechter gaat daarnaast in op de algemene bepalingen van Top Notch. Uit dit onderdeel van het vonnis kun je afleiden dat het heel erg belangrijk is om alles enorm goed te motiveren. Ik kan me voorstellen dat het soms best irritant is als advocaten je over van alles en nog wat doorzagen en alles in detail willen vastleggen, maar dat gebeurt hierom:

“Volgens [eiser] zijn de artikelen 7 en 8 onredelijk bezwarend in de zin van artikel 25f lid 2 Aw en omvatten deze een onredelijke lange termijn in de zin van artikel 25f lid 1 Aw. [eiser] heeft dat niet toegelicht, terwijl dat wel op zijn weg lag. Zonder nadere toelichting kan de rechtbank niet vaststellen dat sprake is van strijd met artikel 25f Aw.“

Rechtsoverweging 4.24

Rekenvoorbeeld royalty’s

Ook de stelling dat Ronnie niet wist wat hij zou krijgen en dat het in de praktijk een beetje tegenviel, vindt bij de rechter geen gehoor. In de Algemene Bepalingen stond een uitwerking van de berekening van de royalty’s. Maar de rapper vond de daadwerkelijk ontvangen royaltypercentages veel lager dan in het contract stonden. Ongetwijfeld de reden: kosten.

“[eiser] heeft niet toegelicht waarom dit beding onredelijk bezwarend is. Hij heeft het verweer van Top Notch c.s. dat het gaat om een duidelijke en gelimiteerde beschrijving van kosten waarvan het gangbaar is om die op de royalty’s in mindering te brengen ook niet (gemotiveerd) betwist.“

Rechtsoverweging 4.29

Zie hier het belang van een rekenvoorbeeld. Natuurlijk kun je daar niet alles in vatten en ja, soms wijkt een situatie af, maar dan heb je wel een ‘ballpark range’ van wat er van de bruto bedragen afgaat. Als dat de rekenbasis is voor de vergoedingen uiteraard.

Klinkt dit als hogere wiskunde? Neem gerust contact op voor een contractscan of advies.

Wie is mastereigenaar?

Een ander belangrijk onderdeel van deze zaak gaat over de vraag wie als fonogrammenproducent a.k.a. mastereigenaar kan worden gekwalificeerd.

Argumenten Ronnie Flex

• Ik nam de organisatie op me om nieuwe opnamen te realiseren;
• Ik nam het artistieke initiatief;
• Ik benaderde featuring artiesten voor mijn tracks;
• Ik heb het financiële risico genomen
• Het opnemen, bewerken, opnieuw beluisteren en finetunen deed ik in mijn eigen studio met mijn eigen apparatuur.

Dit komt redelijk overeen met de stappen die Martin Garrix neem en waarvan de rechters vonden dat hij wél mastereigenaar was. Je leest hier meer over die zaak. Ik heb het al een beetje verklapt, hè? Dit feest ging niet door.

Argumenten Top Notch

• Wij waren verantwoordelijk voor het maken van de opnamen.
• Wij regelden studio’s en maakten afspraken met producers.
• Wij regelden vocalisten.
• Wij regelden het mixen en masteren van de opnamen.
• Wij betaalden de volledige kosten voor onder meer studio’s, opnamen, productie, mixage en mastering, ter hoogte van € 186.715,59.
• Wij hebben een aanzienlijke artistieke inbreng gehad.

Wettelijke toets “fonogrammenproducent”

Nog even opletten, want nu wordt het echt belangrijk en interessant. De rechter oordeelt namelijk:

“Volgens artikel 1, aanhef en onder d van de Wet op de naburige rechten (Wnr) wordt onder ‘producent van fonogrammen’ verstaan de natuurlijke of rechtspersoon die een fonogram voor de eerste maal vervaardigt of doet vervaardigen. Uit de wetsgeschiedenis blijkt dat in deze definitie het vervaardigen centraal staat. Dit begrip moet zodanig worden uitgelegd dat de persoon die de organisatie van de eerste opname op zich neemt en die daarvoor de financiële verantwoordelijkheid heeft, als de fonogrammenproducent wordt aangemerkt.

Bepalend is dus bij welke partij de organisatie van de eerste opname en de financiële verantwoordelijkheid rust.“

Rechtsoverwegingen 4.52 en 4.53

Dit wijkt af van wat er in de Garrix-zaak werd geoordeeld door het gerechtshof:

“Het WPPT stelt niet het vereiste dat de verantwoordelijkheid een financiële of economische moet zijn. De verantwoordelijkheid kan ook bestaan, zo leidt het hof af uit de opinies van prof. dr. [G] en prof. dr. [I] (productie 33 [geïntimeerde] ), [J] en
prof. dr. [K] (producties 54A en 54B Spinnin c.s.), uit een technische, organisatorische of artistieke verantwoordelijkheid.

Aan Spinnin c.s. kan worden toegegeven dat de rechtbank met haar overweging dat het naburig recht van een fonogrammenproducent toekomt aan degene die het financiële risico draagt van de kosten die zijn gemoeid met de eerste vastlegging van een opname, mogelijk een te beperkte uitleg heeft gegeven van het begrip “producent van fonogrammen” in artikel 1d Wnr. Bepalend zijn, en daarover zijn partijen het eens, het initiatief tot en de verantwoordelijkheid voor de eerste vastlegging.”

Rechtsoverwegingen 7.80 en 7.81

Dus bij Ronnie Flex ging het om financiële verantwoordelijkheid. Bij Martin Garrix werd dat te beperkt geacht en lag het gewicht op het initiatief tot en de verantwoordelijkheid voor de eerste vastlegging. Dat lijkt dus een andere toets te zijn. Waarom dat zo is, dat weet ik niet, maar dat dit verschil of deze nuance tot een hoger beroep zou kunnen leiden, acht ik mogelijk.

Op grond van de meest recente uitspraak over wie fonogrammenproducent is, lijkt het dus weer te gaan om wie de financiële verantwoordelijkheid heeft gedragen voor het maken van een eerste opname.

Top Notch is mastereigenaar (volgens de rechtbank)

Anyway, de rechter vindt dus dat Top Notch de financiële verantwoordelijkheid droeg, bijvoorbeeld omdat zij ook schrijverskampen had georganiseerd en betaald of de kosten daarvoor had gedragen. Dit leidt tot het oordeel dat Top Notch als mastereigenaar wordt gezien. Ook deze eisen daarover van Ronnie Flex wordt daarmee afgewezen.

Proceskosten

Omdat de rapper de zaak heeft verloren, moet hij de proceskosten van Top Notch vergoeden. Hieronder vallen bijvoorbeeld de kosten om de zaak aan te brengen bij de rechter, de kosten voor de deurwaarder en een vergoeding voor de advocaat van Top Notch. Dat gaat nu in ieder geval al om € 2.045 en dat bedrag kan nog een beetje verder oplopen. Eigenlijk is dat wel de derde domper voor de rapper.

Hoger beroep over vernietiging artiestenovereenkomst en mastereigendom?

Hoger beroep staat nog open. Ik zie daar best aanleiding toe. Als de rapper in hoger beroep wil gaan tegen de uitspraak van Rechtbank Amsterdam, dan moet hij dat hoger beroep binnen 3 maanden na de uitspraak van 17 januari 2024 instellen. Wat denken jullie, zal Ronnie…

Vragen of onderhandelingen over jouw artiestenovereenkomst?

Wil je als label voorkomen dat jouw artiestenovereenkomsten niet in lijn zijn met de laatste rechtspraak en wetgeving? Of heb je als artiest juist een aanbod ontvangen en wil je laten checken wat je ermee aan moet? Neem gerust contact op voor advies.

Ik kan je helpen met het scannen, opstellen of onderhandelen over artiestenovereenkomsten en andere muziekcontracten. Jij kan je dan focussen op waar jij goed in bent; toffe muziek maken en uitbrengen.