Terwijl Ronnie Flex druk bezig is zijn ex-platenlabel te bashen gaan wij nog even in op een hele belangrijke nuance en toetsingsmaatstaf voor zijn artiestenovereenkomst: de ‘ex tunc’ toets. Dit blijkt namelijk cruciaal voor het bepalen of bepaalde afspraken in platendeals wel eerlijk zijn. Wacht even, welke toets?
Een proloog over Ronnie Flex
Wil je eerst nog even teruglezen waar de zaak tussen Ronnie Flex en Top Notch precies over ging, check dan dit artikel. Wil je de uitspraak zelf helemaal lezen, bezoek dan de website van de Rechtspraak.
Of check natuurlijk zijn diss track. Wel verder lezen daarna hè?
Ex watte?
Ah goed. Ex tunc, ja. Dat is Latijn voor ’toen’. Het tegenovergestelde is ex nunc, wat ‘nu’ betekent. *Zucht* Waarom toch al die Latijnse termen? Idk. Het is gewoon zo’n juridisch dingetje waar je tijdens je opleiding, in juridische literatuur en de rechtspraak mee wordt vermoeid. Ok, en misschien omdat er nog geen handige Nederlandse term voor is gevonden die dat hele leerstuk samenvat.
Anyway, als het gaat over een ex tunc-toets bij overeenkomsten dan we kijken naar hoe de situatie er op het moment van ondertekenen uitzag, dus vroegâh. Hebben we het over ex nunc dan mogen andere omstandigheden (tot en met nu) mee worden gewogen. Dat kan een heel verschillend resultaat opleveren.
Ezelsbruggetje:
- tunc = toen
- nunc = nu
Dit komt me bekend voor…
Ja, kan kloppen. Ook de rechtszaak tussen dj Martin Garrix en Spinnin’ Records ging hier na veel heen-en-weer over. Wil je daarover eerst meer lezen? Check dan dit artikel.
Garrix was het kort gezegd niet eens met een aantal bepalingen in zijn contract, waaronder de berekening en betaling van royalty’s en een afspraak over het eenzijdig verlengen van het contract. Maar de inhoud van het contract is voor dit verhaal niet zo belangrijk, zijn beroep op de vernietigbaarheid des te meer. Losse contractsbepalingen kan je op meerdere manieren buiten toepassing (laten) verklaren. Martin Garrix vond een aantal bepaling echt onredelijk en wilde ervan af. Hij baseerde zich daarbij op artikel 25f lid 2 van de Auteurswet en artikel 248 van Boek 6 (ook wel: 6:248) van het Burgerlijk Wetboek. Deze artikelen zal ik hieronder bespreken.
Artikel 25f Auteurswet (ex tunc)
Artikel 25f lid 2 van de Auteurswet bepaalt:
‘Een beding dat, gelet op de aard en inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de overeenkomst tot stand is gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen of de overige omstandigheden van het geval, voor de maker onredelijk bezwarend is, is vernietigbaar.’
Kort gezegd komt het erop neer dat een beding (=afspraak) in een contract buiten toepassing kan worden gelaten (kan worden vernietigd) als het beding onredelijk is.
Een voorbeeld: de artiest krijgt maar 5% van de royalty’s op de muziek die hij gemaakt heeft, terwijl daar eerst nog onbeperkt kosten vanaf gaan, zodat er in de praktijk niets overblijft. Maar let op: daarbij moet gekeken worden naar ‘de wijze waarop de overeenkomst tot stand is gekomen’. Dat houdt in dat je de situatie op het moment van tekenen moet beoordelen, dat is die ex tunc-toets dus. Dat klinkt ook wel redelijk, want het contract werd TOEN gesloten.
Royaltyberekening
Even een kort uitstapje naar de berekening van royalty’s. Want dat een royalty-percentage van 5% weinig lijkt hoeft nog niet te betekenen dat het ook weinig ís. Dit is afhankelijk van de berekening.
Bruto versus netto
Soms is het 5% van de bruto-inkomsten, een andere keer is het 5% van de netto-inkomsten. Daarbij moeten we weten wat bruto en netto precies inhoudt. Het kan zijn dat met bruto alleen de winst min belasting wordt bedoeld. Dan valt een 5% royaltyvergoeding als producer nog mee. (Los van het feit dat ik vind dat producers meer betaald moeten worden.) Bij een netto-opbrengst kan er sprake zijn van een gelimiteerd lijstje van kosten of ze zijn niet duidelijk uiteengezet.
At source versus as received
Verder is ook van belang om te weten over wiens bruto- of netto-inkomsten die 5% wordt berekend. Zijn dat de inkomsten van het platenlabel of de distributeur? Aangezien de distributeur ook kosten in rekening zal brengen, of bedragen inhoudt, is dit relevant om mee te nemen.
Onbeperkte kostenaftrek is (waarschijnlijk) onredelijk
In de Garrix zaak was een van de argumenten dat de netto-kosten niet waren gespecificeerd waardoor een platenlabel in feite oneindig veel kosten in rekening kan brengen en de artiest uiteindelijk niks verdient. De toelichting op de wet noemt dit mogelijk naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar, maar de toets door het gerechtshof is er helaas nooit gekomen, omdat de zaak (naar horen-zeggen) is geschikt.
De bestsellerbepaling
Welke rol speelt de bestsellerbepaling van artikel 25d lid 2 van diezelfde Auteurswet in dit geheel? Het artikel luidt als volgt:
‘De maker kan in rechte een aanvullende billijke vergoeding vorderen van zijn wederpartij, indien de overeengekomen vergoeding gelet op de wederzijdse prestaties een onevenredigheid vertoont in verhouding tot de opbrengst van de exploitatie van het werk.’
Deze bepaling biedt een mooie oplossing voor als een vergoeding uit de pas loopt met het succes. Als je achteraf veel meer blijkt op te leveren, heb je mogelijk recht op meer geld. Hoeveel meer is daarbij niet bepaald. Het erkennen daarvan door Top Notch is voor een groot deel haar redding geweest; het label heeft namelijk met terugwerkende kracht 20% aan artiestenroyalty’s en 5% aan producerroyalty’s toegekend aan Ronnie Flex. Maar die nuance lijkt de rapper niet te willen maken in zijn verhaal. Het gaat hem met name om de initiële deal die hem werd aangeboden, terwijl die feitelijk niet meer tussen partijen van toepassing was.
Artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek: redelijkheid en billijkheid (ex nunc)
En dan nog die andere mogelijkheid met betrekking tot redelijkheid en billijkheid, namelijk artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek. Wat is redelijkheid en billijkheid precies? Dat is een toets die de rechter gebruikt om te kijken of een beding naar de huidige normen redelijk is. In het geval van een extreem lage royaltybepaling zal de rechter dan van een afstandje naar die bepaling kijken en denken: is dit eigenlijk wel eerlijk?
Artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek bepaalt:
2. ‘Een tussen partijen als gevolg van de overeenkomst geldende regel is niet van toepassing, voor zover dit in de gegeven omstandigheden naar redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.’
Het verschil tussen deze regel en die van artikel 25f lid 2 Auteurswet is dat in dit geval wél naar de situatie van nu mag worden gekeken, dus ex nunc. Dit volgt uit de woorden: ‘in de gegeven omstandigheden’. Dus ook de populariteit van de artiest op een later moment mag worden meegewogen in de vraag of een bepaling wel eerlijk is. Dat is dan ook een goede aanvullende toets, omdat je kijkt of het contract NU nog redelijk is.
Ronnie Flex versus Top Notch
De zaak tussen Martin Garrix vertoont veel gelijkenissen met die van Ronnie Flex tegen Top Notch. Ook bij Flex was er sprake van een (volgens hem) oneerlijk contract. En ook de rapper heeft een beroep gedaan op artikel 25f lid 2 Auteurswet en artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek.
Met betrekking tot artikel 25f lid 2 Auteurswet zei de rechter dat de bedingen in het contract niet vernietigbaar zijn, maar dat lag ook aan het gebrek een een goede onderbouwing van dat standpunt. Dit is iets wat in hoger beroep wellicht recht te trekken is.
En artikel 6:248 lid 2 Burgerlijk Wetboek dan? De situatie is nu namelijk heel anders. Ronnie Flex heeft inmiddels een aardige fanbase opgebouwd en doet het goed in de Nederlandse hitlijsten. Maar omdat Top Notch inmiddels een nieuw aanbod had gedaan van 20% royaltyvergoeding in plaats van 8%, heeft de rechter geoordeeld dat de bedingen niet meer onredelijk zijn. Nice move, Univers… Top Notch.
Ik vind dat laatste een beetje kort door de bocht, omdat de exacte berekeningsgrondslag en controle over de kosten hierin niet lijkt te zijn meegenomen, althans, dat haal ik niet uit het vonnis van de rechter. Het zou dus best kunnen zijn dat het feitelijke royaltypercentage een stuk lager is dan dat hem op papier is voorgehouden, maar dat wordt (zo lijkt het) niet als argument gebruikt. Kansen voor Ronnie dus?
Hoe voorkom je dat je vastloopt op je bewijslevering?
Geen bewijs = geen zaak. Dit is echt een stelregel bij alle rechtszaken die ik aanneem. Ja, soms kun je ervan afwijken, maar dan moet je dat echt echt echt heel goed kunnen beargumenteren en onderbouwen. No success guaranteed.
Wat nou zo jammer is aan de huidige uitspraak, is dat de rechter eigenlijk niet echt in is gegaan op de vraag of dat contract van Ronnie Flex nou onredelijk was. Dat hij de kleine letters had moeten lezen komt voor de verantwoordelijkheid van de rapper, maar dat betekent nog niet dat het contract zelf niet onredelijk was. De rechter zegt onder andere dat de advocaat van Flex niet voldoende heeft gemotiveerd dat de inhoud van het contract onredelijk was. Top Notch kon daarnaast wel weer goed alle kosten en investeringen uiteenzetten die in mindering werden gebracht van de royalty’s. 1-0 voor Top Notch dus. In de bewijslevering en het de argumenten voor een beroep op een bepaald rechtsgevolg, zijn redelijk wat dingen door elkaar gehaald en niet goed onderbouwd.
In de zaak van Martin Garrix tegen Spinnin’ oordeelde de rechter ook al dat niet voldoende was gemotiveerd dat de royalty-bepaling onredelijk was. De bewijsplicht lag bij de eiser (Garrix), dus die had moeten aantonen dat van de bruto-inkomsten te veel kosten waren afgetrokken. Dit is niet bewezen en dus hoefde de rechter dit niet verder te behandelen. Je leest hier mijn analyse van die zaak.
Hoger beroep in de zaak van Ronnie Flex tegen Top Notch?
Ronnie Flex heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan en op grond van mijn eerdere analyse over de zaak, kan ik dat wel begrijpen. De onvolledige argumentatie is dan wellicht te herstellen en er is ook wel een en ander te zeggen over de toets van de vraag wie nou precies mastereigenaar is. We zullen moeten afwachten of hij, Ronnie Flex, doorzet of dat partijen, net als bij Martin Garrix en Spinnin’ Records gaan schikken.
Sander Petit als muziekadvocaat bij NOS en Nieuws & Co
NOS en Nieuws & Co hebben mij gevraagd om wat te vertellen over deze zaak. Je kunt de items hier teruglezen en -luisteren:
- > https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/nieuws-en-co/c9f92ad0-310c-4982-8c1a-49845abef879/2024-03-19-nieuws-en-co (vanaf 1:23:40)
- > https://nos.nl/artikel/2513308-ronnie-flex-roept-volgers-op-tot-protest-tegen-platenlabel-top-notch
- > https://nos.nl/artikel/2513448-ronnie-flex-wil-met-actie-tegen-label-vooral-waarschuwen-is-aardig-gelukt
Hulp nodig?
Ben je artiest en vrees jij dat je contract met je platenlabel ook niet zo zuiver is? Of heb je als label juist een artiest die claimt dat het contract absoluut onredelijk is? Veel van dit soort problemen is te voorkomen door je contracten tijdig te laten checken en bijwerken. Schroom vooral niet om daarvoor contact op te nemen en krijg controle over je contracten.
