NFT’s zijn op dit moment hot news. NFT staat voor non-fungible token. De tokens zijn als het ware unieke verzamelobjecten en beperkt in aantal. In een markt van vraag en aanbod, drijft schaarste de prijs van bijvoorbeeld een token van omhoog. Als die tokens worden gekoppeld aan bijvoorbeeld beeldende kunst of muziek, dan maak je eigenlijk van een digitale en normaliter telkens kopieerbare release, een limited edition. Niet van het kunstwerk zelf, maar van de digitale code die onder bepaalde voorwaarden een stuk(je) eigendom vertegenwoordigd. Je kan NFT’s daardoor zien als een van de belangrijkste bouwstenen van een nieuwe, blockchain-aangedreven digitale economie.
Fungible?
De non in NFT lijkt me wel duidelijk. Maar bij fungible dacht ik eerst aan een pizza met champignons. Of eigenlijk vooral aan pizza. Maar goed, dit stuk gaat niet over pizza en wellicht moet ik dit artikel na de lunch verder schrijven… Nee, kom op. Ik kan dit.
Fungible of fungability gaat over het onderling uitwisselbaar zijn van de tokens. Ons geld is bijvoorbeeld uitwisselbaar of fungible. Een Duitse euro is evenveel waard als een Franse euro en deze muntjes zijn dus onderling uitwisselbaar. Maar bij geld weet je bijvoorbeeld niet wie het allemaal voor je heeft gehad. Ja, het is ooit begonnen bij de drukpers en je kan wellicht herleiden wie jou dat tientje heeft gegevens, maar alle overdrachten daartussen zijn doorgaans (en misschien maar goed ook) een raadsel. Voor verzamelobjecten is dat niet heel handig en bij beroemde schilderijen is er vaak wel een soort ‘paspoort’ van vorige eigenaars, waarmee ook de oorsprong van het werk te tracken is.
Tussenconclusie uitwisselbaarheid
Bij NFT’s is die identificatie van de eigenaar wél mogelijk. Daarnaast is elke NFT anders. Hierdoor zijn NFT’s dus níet zomaar onderling uitwisselbaar zijn.
Dus: ieder tientje is hetzelfde en kun je onderling uitwisselen (= fungible), iedere NFT is anders en kun je niet zomaar onderling uitwisselen (= non-fungible).
Hoe werkt een NFT?
Voor de technische werking en kaders van de NFT volgens de ERC-1155-standaard verwijs ik naar de Ethereum-website: EIP-1155: ERC-1155 Multi Token Standard (ethereum.org). Praktisch gezien komt het erop neer dat je door middel van een smart contract (zie daarover de uitleg van Binance Academy) relatief gemakkelijk kan handelen in NFT’s en dus de daaraan gerelateerde kunstwerken en dat er een transactie kan plaatsvinden tussen het ene platform en het andere platform.
NFT’s worden nu gekoppeld aan kunstwerken, zoals (digitale) muziekalbums. Dit wordt het ‘tokaniseren‘ of ‘minten‘ genoemd; het koppelen van een token aan een werk. Werkt dat? Ja, dat werkt. Via een blockchain kun je dan unieke verzamelobjecten digitaal verkopen. Dat kan overigens al sinds 2018, toen mensen gingen handelen in UNIEKE DIGITALE KATTEN. Die kun je kopen, fokken, etc. via het platform CryptoKitties. Een soort Tamagotchi dus. Maar, dan verhandeld voor soms zo’n $ 100.000: Meet CryptoKitties, the new digital beanie babies selling for $100k (cnbc.com). In de gamewereld zijn NFT’s ook al een tijd populair. In-game aankopen zijn daar al goed voor zo’n $70 miljard op jaarbasis. Doe mij die maar!
Let wel; bij videogames koop je items waarmee je monsters, draken en je schoonmaker mee doormidden kan hakken. Je relic, upgrade, skin of item heeft dus een (extern) voordeel ten opzichte van andere spelers. Je moet wel heel esoterisch, holistisch en naar het algehele genotsniveau kijken om digitale muziek op zo’n gelijke manier te zien – namelijk als (intern) voordeel omdat je van de muziek kan genieten, maar het zou kunnen.
Economisch eigendom van je aankoop
Als je een NFT koopt, dan koop je eigenlijk een plek in de blockchaindatabase waarin staat dat jij de economische eigenaar bent van de token die bijvoorbeeld aan een bepaalde track is gekoppeld. Op jouw blockchainplekkie staan ook allerlei metadata die beschrijven hoe die track in elkaar zit, wie hem hebben gemaakt en bijvoorbeeld hoe de track tot stand is gekomen. Je kan de metadata van een token eigenlijk beschouwen als het bordje dat in het Rijksmuseum naast De Nachtwacht hangt.
Daarnaast heb ik eens gekeken naar een aantal NFT-releases en dan met name naar wat je nou precies koopt. Bijvoorbeeld bij één van de hardste technotracks van de afgelopen jaren: Chained to a Dead Camel van Clouds. Die kun je dus kopen als NFT-release.
Volstrekt onduidelijk wat je dan koopt… In hun voorwaarden staat: “The Content provided on the Site “AS IS” for your information and personal use only.” Ik weet echter niet of dat dan ook om zo’n track gaat of niet. Als dat wel zo is, dan mag ik die track bijvoorbeeld niet professioneel gebruiken ofwel; draaien tijdens een optreden. Voor nieuwe releases lijkt me dit op zich wel prima. Dus echt als collectors items. Maar voor tracks die al duizenden verkopen hebben gehad op Beatport, etc… Echt geen idee wat dan de toegevoegde waarde is. Tenzij Clouds nu opeens alle inkomsten van die track gaat delen met de token-eigenaars, maar dan werkt het als een soort aandeel op de beurs (en wil ik wel eerst even de prospectus lezen en cijfers inzien).
De waarde van een NFT
De overdracht van NFT’s is echter doorgaans alleen mogelijk met toestemming van de eigenaar c.q. uitgever van de NFT. Dit kan bijvoorbeeld een band, rapper of dj zijn. Je kan de NFT ook niet zomaar kopiëren. Et voila; schaarste. Binance Academy schrijft daarover in een blog:
“Net als bij elk ander waardevol item, is de waarde niet inherent aan het object zelf, maar wordt deze eerder toegewezen door mensen die het waardevol achten. In essentie is waarde een gedeelde overtuiging. Het maakt niet echt uit of het fiat geld, edele metalen of een voertuig is, deze dingen hebben waarde omdat mensen geloven dat ze dat doen. Dit wordt hoe elk waardevol item waardevol wordt, dus waarom geen digitale verzamelobjecten?”
Binance Academy
Ofwel: wat de gek ervoor geeft. Dat kan interessant zijn als de opbrengst van een exclusieve NFT-release (die bijvoorbeeld niet op andere platforms verschijnt) meer gaat zijn dan je normale streamingcijfers, iets wat zeker niet voor iedere artiest zal zijn weggelegd.
Aan de andere kant lijkt het nu gewoon nog simpelweg moeilijk te duiden wat digitaal eigendom precies waard is. Elke technologische ontwikkeling heeft daarin een hobbel moeten nemen:
- Bij optredens in balzalen: waarom zou je dat op een krakkemikkerige radio willen luisteren?
- Toen er radio-uitzendingen kwamen: waarom zou je dat thuis op vinyl willen hebben als je het ook op de radio kan luisteren?
- Na vinyl: zo’n cd geeft toch maar slecht geluid…
- Bij de cd: waarom zou je betalen voor een mp3? Die kun je niet eens vasthouden!
- Etc.
Wellicht dat de waarde zich beter laat zien als je kijkt naar een stukje digitaal land dat is verkocht in het virtuele universum van Axie Infinity. Koopprijs: $ 1,5 miljoen. Dat een stuk land waarde heeft, is voor iedereen wel makkelijk te begrijpen. Dat een stukje land in een virtuele wereld een waarde kan vertegenwoordigen; why not?
Oplossing of hype?
Als het te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat waarschijnlijk ook. Aan de ene kant kunnen NFT’s een mooie manier zijn voor artiesten om in contact te komen met hun fans en om een echte waarde te koppelen aan een digitaal werk. Daarnaast kunnen artiesten bijvoorbeeld inkomsten blijven genieten van doorverkoop van een LP. Normaliter verdient niemand daar echt meer iets aan na de eerste verkoop van bijvoorbeeld Rush Hour aan de koper. Als die koper die plaat tweedehands doorverkoopt, dan zien Rush Hour, maar ook het label en de artiest, daar niets meer van terug. Dat kun je via een ‘smart contract’ bij een NFT wel regelen.
Ook kan secundaire ticketverkoop aan banden worden gelegd, als je concerttickets of -toegang koppelt aan een NFT waarbij is bepaald wat de maximale doorverkoopprijs is. #FTW.
Maar aan de andere kant, lijkt het toch ook een beetje een hype te zijn waarmee artiesten wat extra geld kunnen verdienen. Daar is op zich natuurlijk niets mis mee en zeer welkom in deze tijd. Daarnaast wordt er weer waarde gekoppeld aan digitaal bezit, iets waar ook tijdens de komst van de mp3 vreemd tegenaan werd gekeken. Er wordt nu schaarste gecreëerd. Dat kan een bubbel zijn als de onderliggende waarde niet goed gekoppeld is of op zichzelf niets betekend. NFT’s zijn op dit moment naar mijn idee nog superspeculatief.
Belangrijk is het dan wel om te weten wat je als consument nou precies koopt en wat je als verkoper nou precies verkoopt.
Hoe uniek is uniek?
De meeste digitale kunst kan vrij eenvoudig worden gekopieerd. Een mp3 is gemakkelijk geüpload of gesynct tussen je telefoon en je laptop. Daarentegen; een Van Gogh maak je wat minder snel na. En; er is er vaak maar eentje van. Daar knelt de niet-uitwisselbare schoen dan ook een beetje. De token kan dan wel uniek zijn, de onderliggende mp3 / flac / wav van het album is dat zeker niet. Je koopt bij de huidige NFT-releases immers geen master tape.
Dit is dan ook de voornaamste kritiek van auteur, TED-talker en marketeer Seth Godin. Zo schrijft hij op zijn website dat er ook een gevaar schuilt in het creëren en najagen van waardevolle NFT’s. Voor de maker is het van belang dat er schaarste ontstaat en dat de NFT’s in waarde gaan stijgen. Artiesten zouden daarmee NFT-tekens in hun ogen kunnen krijgen en zich meer op het opblazen van de bubbel richten dan in het maken van muziek.
De conlusie van Seth:
“It’s an unregulated, non-transparent hustle with ‘bubble’ written all over it.”
Seth Godin
Vergelijk even het zien en beleven van een optreden. Als je in een vol stadion staat en je luistert naar een optreden van je favoriete artiest, dan doet dat wat met je. Die beleving lijkt mij een stuk lastiger te creëren, of althans; het komt minder binnen als je dat optreden via Spotify aan het luisteren bent. Ik zou dan ook eerder een duur kaartje kopen voor het optreden in een stadion, in plaats van het gevoel dat ik als enige naar een album mag luisteren, terwijl ik door de heerlijke Nederlandse regen fiets.
Langetermijnvisie
Danny Anders schrijft in een thread op de (besloten) Facebookpagina van The Asssociation For Electronic Music:
“the other thing to keep in mind is that, unlike physical collectibles, digital collectibles require a blockchain to keep the ownership token. like many shitcoins, it is very easy to create a blockchain. just as we saw many failed icos, you will see many block chains built for nfts fail to reach the critical mass necessary to support them. when there is not enough participants in a blockchain, there is not enough incentive to maintain it and so it gets shut down. when that happens it takes all of the assets with it. in other words there is no guarantee that a blockchain will continue to exist; neither will your ownership token.”
Danny Anders
Oef, dat is ook wel een interessante om rekening mee te houden en zeker iets om even te checken in de verkoopvoorwaarden!
Wat vindt Greta ervan?
Greta gaat denk ik niet heel lekker op NFT’s en het ‘minten‘ daarvan. Frankwatching schrijft daarover:
“De populariteit laat ook wel gelijk de downsides zien, zoals het ongekend hoge energiegebruik. Op de website CryptoArt.wtf is uit te rekenen wat de CO-2 voetafdruk is van een NFT. Het energiegebruik wat nodig is om een NFT te maken van een simpele animatie staat gelijk aan het 1.5 miljoen keer gebruiken van een snelkoker.”
Jan Scheele voor Frankwatching
Heel groen is het dus (nog) niet. Daar komt nog bij dat het energieverbruik zal toenemen als de NFT’s in populariteit stijgen.
Hopelijk worden de transactie- en energiekosten van de NFT-handel wel lager. Om je een voorbeeld te geven; als je een NFT van het album van Postie wil kopen, dan betaal je wel gewoon 0,026 Ethereum aan transactiekosten. Dat is nu ongeveer $ 41,53. Maar wat als Ethereum dadelijk net als Bitcoin door het dak gaat? Tja, dan kan het dus zijn dat je omgerekend $ 400 transactiekosten hebt betaald voor een stukje digitaal eigendom van iets dat je onbeperkt en gratis via YouTube kan bekijken, dan wel voor een tientje per maand via Spotify kan beluisteren.
Muziekauteursrechten
Waar non-fungible tokens voor kunst niet van zullen verschillen van het kopen gewone (al dan niet digitale) werken, is dat je doorgaans het eigendom koopt, maar niet het onderliggende muziekauteursrecht (auteursrecht + naburig recht).
Dit kan echter ook anders geregeld zijn, zo schrijft Music Business Worldwide:
“Bluebox is a suite of blockchain-based tools launched by distribution and services company Ditto Music. Bluebox uses the blockchain to record full or fractional ownership of recorded music and/or publishing copyrights, and splits royalty payments accordingly. Ditto believes the platform will lead to “higher collection rates [while] massively reducing the loss of earnings currently experienced by artists”. NFTs are the final piece of this puzzle. This Thursday (March 18), UK artist Big Zuu is selling 75% of the rights to a song on his forthcoming album, divided up into several different chunks and wrapped up into NFTs. Another Ditto-affiliated act, Taylor Bennett – brother of Chancelor ‘Chance The Rapper’ Bennett – is selling 75% of the rights to one of his upcoming recordings, also through separate NFTs. Both artists are holding on to 25% of their respective copyrights.”
MBW
Op deze manier kunnen collectors ook investeerders worden.
Daarnaast is het mogelijk om er met de ‘eentjes en nulletjes’ voor te zorgen dat net als bij voetballers die worden doorverkocht, telkens een percentage naar de club gaat die het talent heeft opgeleid. Zo kan met een muziek-NFT bijvoorbeeld bij iedere verkoop een percentage naar de maker gaan. Secundaire verkoop for the win.
Ook zou je bijvoorbeeld met je dj-collectief een exclusieve track kunnen kopen en door middel van zogenaamd ‘fractioneel eigendom’ kunnen zorgen dat alleen jullie collectief de track kan draaien. Wordt de track daarna bijvoorbeeld heel populair op Spotify, dan kun je de track of althans het gedeelde eigendom uitbreiden.
Dat vind ik dan wel weer een mooie ontwikkelingen!
Brood en spelen podcast
Aflevering 16 van de Brood en Spelen podcast van GRAP Amsterdam ging ook voor een deel over NFT’s.
Dutch Dance Lab panel over NFT’s
Ik was een tijdje geleden te gast in een panel tijdens de Dutch Dance University Conference, georganiseerd door studenten van Fontys ACI en Amsterdam Dance Event. Je kan het panel hieronder terugkijken:
Conclusie
Door middel van non-fungible tokens of NFT’s kan (gedeeld) eigenaarschap worden gekoppeld aan digitale objecten, zoals muziekalbums. Dat biedt op zich mooie mogelijkheden voor artiesten om hun digitale werk wat unieker en verhandelbaar te maken.
Op zich is het een interessant nieuw businessmodel met mogelijkheden voor secundaire verkoop, contact met fans, het gevoel van exclusiviteit en onder meer het delen van royalty’s en investeringen.
Aan de andere kant ben ik het met Seth Godin eens: je koopt een token voor iets wat op zichzelf niet uniek is. Dat is wezenlijk iets anders dan het kopen van een uniek schilderij of de exclusieve LP van Wu Tang Clan.
Daarnaast kosten NFT’s klauwen met energie en vloeit dat is niet iets waarvoor de meeste artiesten zullen willen compenseren. Een dikke onvoldoende voor duurzaamheid dus.
Waarop deze NFT-hype precies gaat uitdraaien en hoe we tegen de waarde van digitaal eigendom en de rechten daarop gaan aankijken, dat zal zich door verloop van tijd moeten vormen.
NFT #FTW
Wil je zelf aan de slag met NFT’s? Kijk dan eens hier: https://www.kapwing.com/resources/how-to-create-and-sell-nft-crypto-art/. NFT’s worden verhandeld op marktplaatsen als OpenSea, Rarible en Nifty Gateway.
Ik ben benieuwd naar jullie reactie op dit artikel en of je gaat investeren in een NFT!